بررسی تولید رواناب و رسوب در سازندهای ریزدانه نئوژن با کمک باران‌ساز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

در ایران، سازندهای ریزدانه مربوط به نئوژن به خاطر وجود املاح گچ ونمک از جمله حساس‌ترین سازندها به فرسایش بوده و عامل اصلی تولید رسوب معلق در بیشتر حوضه‌ها به شمار می روند. هدف از این پژوهش بررسی واحدهای ریزدانه نئوژن حوزه آبخیز طالقان از نظرحساسیت به فرسایش و تولید رواناب، با تأکید بر ویژگی‌های ذاتی و با بهره‌گیری از باران‌ساز صحرائی‌ می‌باشد. در این پژوهش، در آغاز با تجزیه و تحلیل نمونه‌های سازند برداشت شده از واحدهای ریزدانه منطقه بر پایه واحدهای کاری ژئومرفولوژی، سازند نئوژن بر مبنای ویژگی‌های شیمیایی و املاح موجود درنمونه‌ها به چندین زیرواحد جداسازی و سپس در هر زیرواحد رواناب و رسوب معلق با همانندسازی باران در دو شدت 30 و60 میلی‌متردرساعت اندازه‌گیری شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که در بیشتر نمونه‌ها نسبت تخریبی به کل املاح موجود بیش از 9/1 بوده و لذا بر پایه روش پتی جان (1973) و با توجه به میزان املاح غالب پنج واحد شامل NgSiH، NgSi، gy1C، gy1CG وgy2CH جداسازی شد. بررسی میزان رواناب و مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن نشان داد که درسطح 05/0، واحد NgSiH بیشترین میزان رواناب ورسوب را تولید کرده و پس از آن واحدهای NgSi، gy2CH، gy1CG وgy1C قرار دارند. بررسی روند تولید رسوب و رواناب با گذشت زمان نشان می‌دهد که واحدهای NgSiH و NgSiبه سرعت به حالت اشباع رسیده و درآنها تولید رواناب و رسوب معلق ثابت می‌شود. ولی واحدهای gy1CG وgy1C هرچند که میزان رسوب معلق کمی را در زمان‌های اولیه (10 دقیقه اول ودوم) ایجاد می‌کنند ولی با گذشت زمان به خاطر اشباع شدن رس‌ها و ایجاد جریان‌های لاوی، میزان رسوب معلق آنها به‌ویژه در10 دقیقه سوم به شدت افزایش می‌یابد.